12 juni 2013, door Tammy.
Lichaam en geest vormt de mens. Van huis uit ben ik niet opgevoed met Boeddha [boedha, budha, buddha], wel met het boeddhisme. Een boeddhistische opvoeding is niets meer dan een manier van leven, wonen en eten met de beste bedoeling voor je lichaam en geest waarbij je anderen niet opzettelijk pijn doet en respect hebt voor alles wat leeft.
Boedhissme
Wij leefden in Viet-Nam niet armoedig en ook niet super luxe. We hadden een hoekwoning in een rijtje van woningen met een verdieping daarboven. De Boeddha die ik ken, is de dikke man met een kale hoofd, dikke buik, grote lange oren met een uitzonderlijke en vriendelijke blik [in zijn ogen] en glimlach. Dit beeld van Boeddha klopte later niet met het beeld wat ik kreeg te horen en te zien bij de tempel in Waalwijk. Daar kreeg ik de Dhamma voor het eerst te horen. Boeddha werd geboren in een hindoe-familie als de Prins van India en later leefde hij als een spirituele leider. Volgens overlevering zijn er voor Gautama Boeddha nog een aantal andere boeddha's geweest (een beroemde lijst noemt 28 boeddha's).
Boeddha betekent 'hij die ontwaakt (verlicht) is'. De titel Boeddha wordt gegeven aan iemand die op eigen kracht, zonder leraar, de Dhamma (de waarheid, de natuurlijke ordening der dingen óf de leer van Boeddha) ontdekt heeft en verlichting heeft bereikt.
Het boeddhisme is een levensbeschouwelijke en religieuze stroming die volgens de overlevering werd gesticht door Boeddha. Het doel van boeddhisten is om bevrijd te worden uit de kringloop van wedergeboorte, om zo nooit meer te hoeven lijden.
Het lichaam wordt in het boeddhisme verdeeld in vier elementen:
- Aarde: alle zware organen van ons lichaam; zoals nieren, hart, hersenen, darmen ecetra en het skelet
- Lucht: onze adem of lucht in de darmen
- Water: onze tranen, bloed, zweet [andere vloeibare afscheidingen]
- Vuur: onze lichaamstemperatuur
Ayurveda
Ayurveda is een hindoeïstische gezondheidsleer uit India, die (volgens de traditie) door de goddelijke kosmische geest Brahman is geopenbaard. De Ayurveda heeft geen religieus geïnspireerde visie op alles wat met de totale gezondheid van lichaam en geest te maken heeft. Het is een veelomvattend systeem van medische voorschriften en praktische handelingen, die niet altijd ondersteund worden door de moderne (medische) wetenschap. Desalnietemin is de Vedische kookkunst meer dan drieduizend jaar geleden ontstaan en geldt ook nu nog als een van de beste keukens ter wereld. De Vedische keuken is onderdeel van de Ayurvedische filosofie. De Veda’s handelen over yoga, massage, rituelen, geneeskunde en voeding. Etymologisch [woordherkomst] komt veda het dichtst bij ons woord ‘weten’ [bewust zijn]. De Ayurveda ziet het lichaam niet los van de geest en de natuur en geeft een eigen betekenis aan het begrip energie.
De leer stelt dat alle energie – in de geest, het lichaam en de wereld om ons heen – drie karakteristieken heeft:
- Vata [lucht en ether]: dit is de levensimpuls. Mensen met veel vata zijn vaak tenger gebouwd en hebben vassig haar en een droge huid. Ze reageren het best op warm, vochtig en zwaar voedsel met olie en kunnen rauwe en/of koude gerechten beter vermijden. Te veel vata uit zich in implusiviteit, emotionele uitbarstingen, verlies van concentratie, rusteloosheid en een slechte eetlust. Volgens de Ayurveda wordt dit veroorzaakt door stress, spanning, lichamelijke uitputting, verslaving, te weinig slaap en emotioneel lijden. Ook te veel koud, rauw of gedroogd voedsel kan leiden tot een overvloed aan vata.
- Pitta [vuur]: deze geeft warmte en innerlijke energie. Pittatypes zijn vaak stevig gebouwd, hebben veel pigment en zijn warmbloedig. Voor deze mensen is lauw tot koud voedsel heel gezond. Scherp gekruide, zure, vette, gebakken of gezouten etenswaren zijn juist ongeschikt. Te veel pitta? Dan leef je volgens de klok en heb je een hekel aan tijd verspillen. Je bent heetgebakerd, kwaad, geïrriteerd, ongeduldig en je hebt veel last van driftuitbarstingen. Pitta ontstaat uit onderdrukte kwaadheid, frustatie of wrok, maar ook uit moeheid en stress.
- Kapha [water en aarde]: deze geeft de cellen en het hele lichaam structuur en samenhang. Mensen met veel kapha zijn meestal zwaar gebouwd, hebben een vettige huid en reageren traag. De Ayurveda adviseert ze om meer te bewegen en minder te snoepen. Kies voor licht, droog voedsel en vermijd zuivel, koude vette en olieachtige producten. Te veel kapha heeft tot gevolg dat je lang in je bed blijft liggen en besluiteloos bent. Je voelt je suf, mat, verdoofd of zelfs depressief. Een overdaad aan kapha kan ontstaan door terugtrekkingsgedrag na stress en spanning, depressieve gevoelens, het binnenhouden van emoties, onzekerheid, te veel slaap en zware voeding.
De Ayurveda stamt dus uit India. Het huidige noorden is vooral beïnvloed door de moslimcultuur, het zuiden door de hindoecultuur. Daardoor is de keukenreceptuur enorm veelzijdig. De echte Vedische keuken kent vanuit de reinheidsgedachte een zuiver vegetarische gerechten. In het algemeen houdt Vedisch koken in dat je dagelijks op regelmatige tijden drie verse maaltijden neemt. Een andere belangrijke richtlijn is dat de lunch de grootste maaltijd van de dag is en het ontbijt de kleinste.
Vedische keuken
De Vedische keuken maakt veel gebruik van melkproducten, zoals ghee, paneer en yoghurt. Gerechten behoren alle zes de smaken te bevatten van zoet, zuur, zout, bitter, scherp. Alle gerechten worden tegelijkertijd opgediend. Voorafgaand aan iedere maaltijd wordt een deel ervan geofferd op het huisaltaar. Met maar liefst zestig verschillende soorten dahls [gebroken linzen en erwten] en paneer [zelf gemaakte kaas] worden de heerlijkste eiwitvervangers zelf dagelijks vers bereid. Relatief eenvoudige gerechten worden vervolgens afgemaakt met een kruidige massala die de linzen en erwten en bonen omtovert tot een feest van geur en kleur.
Probeer de heerlijkste Chan’s massala kerriepoeder, de enige kerrie poedermix die bestaat uit zeven verschillende kruiden met een geschiedenis van meer dan 40 jaar. Omdat peulvruchten gasvorming in de darmen veroorzaken, is het aan te raden deze de bereiden met asafoetida. Andere specerijen die u ook kunt gebruiken, zijn de kardemon, mosterdzaadjes, kaneelpijpjes en tamarinde. De specerijen uit de Vedische keuken zijn hier vaak niet zo bekend en u kunt vele vinden bij Koken met Specerijen, bij de westerse en oosterse supermarkten.
Het zal geweldig zijn als iedereen vanuit de reinheidsgedachte zou leven en eten. Om dat te bereiken, zullen we veel moeten “opgeven” en dat is niet realistisch noch voor meerdere haalbaar. Start door één dag in de week als veganist te leven en je gerecht ]te bereiden met heerlijke authentieke kruiden en specerijen.
Heb je tips of adviezen nodig? Mailme@kokenmetspecerijen.nl en ik help je graag verder.
Smakelijke groet,
Tammy Wong
